معادل فارسی ندارد و عمرش به ۲۰ سال هم نرسیده است اما در این مدت کوتاه توانسته جایگاه خود را بعد از گوگل و قبل از فیس‌بوک در جهان و رسانه‌های تصویری دنیا تثبیت کند.
تیک نیوز- صحبت از پلتفرم اشتراک‌گذاری ویدئو یعنی «یوتیوب» است. احتمالا و با وجود فیلتر هم ممکن است سروکارتان با این پلتفرم افتاده باشد و فیلمی در آن دیده باشید. حتی بعضی از شما ممکن است آنجا فیلمی را به نمایش گذاشته باشید. پلتفرمی که اولین‌بار توسط پول‌سازترین مثلث جوان دنیا ساخته شد؛ مثلثی که هم از مثلث «مسی، نیمار، سوارز» درآمدزاتر بودند و هم از مثلث «بیل، رونالدو، بنزما» موفق‌تر. صحبت از مثلث «چاد هورلی، استیو چن و جاوید کریم» است؛ سه کارمند سابق شرکت «پی‌پال» که توانستند این سرویس را در فوریه ۲۰۰۵ راه‌اندازی کنند. این مثلث پس از موفقیت وبگاه «فلیکر» در بارگذاری عکس، تصمیم گرفتند وبگاهی برای بارگذاری ویدئو ایجاد کنند و به همین منظور، در آپارتمان چن در سانفرانسیسکو میهمانی شام برگزار کردند و آنجا جرقه اصلی تاسیس یوتیوب خورد. اولین ویدئوی بارگذاری‌شده در یوتیوب متعلق به آقاکریم است. این ویدئو که «من در باغ‌وحش» نام دارد جاوید کریم را در باغ‌وحش سن‌دیه‌گو نشان می‌دهد و در آوریل ۲۰۰۵ به وبگاه یوتیوب ارسال شد و هنوز هم می‌توانید آن را تماشا کنید.
یوتیوب به سرعت رشد کرد و در ماه جولای سال ۲۰۰۶، اعلام شد که در هر روز در یوتیوب بیش از ۶۵٬۰۰۰ ویدئو بارگذاری می‌شود و ۱۰۰ میلیون بار مورد بازدید قرار می‌گیرد. در ماه مه سال ۲۰۱۰، ۱۴ میلیارد فیلم در یوتیوب بارگذاری شدند و در هر دقیقه، حدود ۶۰ ساعت ویدئو در یوتیوب بارگذاری می‌شود. فقط یک سال پس از تاسیس یوتیوب، گوگل در نوامبر ۲۰۰۶ این سایت را با قیمت ۱.۶۵ میلیارد دلار خریداری کرد و حالا یوتیوب به‌عنوان یکی از شرکت‌های تابعه گوگل فعالیت می‌کند. بد نیست بدانید انتخاب نام یوتیوب مشکلات زیادی را برای سایتی که از لحاظ اسمی شبیه یوتیوب بوده هم ایجاد کرده است. مالک سایت «یوتویب» بعد از اینکه سایتش توسط کسانی که دنبال یوتیوب بودند به‌شدت ترافیکش بالا رفته بود، شکایت‌نامه‌ای را تنظیم کرد و پس از مدت کوتاهی آدرس سایت خودش را به utubeonline.com تغییر داد.
یوتیوب اصلا چه می‌کند؟
این پلتفرم به کاربرانش اجازه می‌دهد تا ویدئوها را آپلود کنند، ببینند و امتیاز بدهند و به اشتراک بگذارند. حتی کاربران یوتیوب می‌توانند لیست‌های پخش درست کنند و گزارش از تخلف‌ها بدهند و سایر کاربران را هم دنبال کنند. کلیپ‌های ویدئویی، کلیپ‌های نمایش تلویزیونی، نماهنگ و فیلم‌های موسیقی، فیلم‌های کوتاه و مستند، ضبط صدا، تیزر فیلم، پخش مستقیم و سایر مطالبی مثل وبلاگ‌نویسی فیلم، فیلم‌های کوتاه اصلی و فیلم‌های آموزشی از جمله شاخه‌های فعالیت در یوتیوب هستند؛ قالب‌هایی که هر کدام طرفداران خودشان را دارند.
کاربرانی که ثبت‌نام نکردند فقط می‌توانند فیلم‌ها را در سایت مشاهده کنند، درحالی که کاربران ثبت‌نام‌شده مجازند به تعداد نامحدود فیلم آپلود کنند و نظرات خود را به فیلم‌ها اضافه کنند.
یوتیوب این اجازه را به کاربرانش می‌دهد که ویدئوهایش را در بیرون از خود و روی صفحه‌های وب، وب‌نوشت‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند. هر ویدئو در یوتیوب به همراه قطعه‌ای از اچ‌تی‌ام‌ال است که قابلیت انتشار ویدئو در وبگاه‌ها را ممکن می‌سازد. کدهای جاسازی و همچنین رتبه‌بندی و اظهارنظر، می‌تواند توسط مالک ویدئو غیرفعال شود. در یوتیوب، حداکثر مقدار مجاز بارگذاری ویدئوها ۱۵ دقیقه است که می‌توان با دریافت کد راستی‌آزمایی، ویدئوها را تا سه‌ساعت هم بارگذاری کرد.
درباره اثرگذاری یوتیوب جالب است بدانید که در سال ۲۰۰۷، کودکی به نام چارلی در یک ویدئوی کوتاه ۵۶ ثانیه‌ای انگشت برادر خود را گاز می‌گیرد و بعد می‌خندد. فیلم این ۵۶ ثانیه نزدیک به ۵۰۰ میلیون بار بازدید داشته و در سال ۲۰۱۲ خانواده چارلی پس از طرح شکایت، از پخش این ویدئو مبلغ ۱۵۰ هزار دلار کسب کردند.
دفتر مرکزی یوتیوب در بالای یک پیتزافروشی و رستوران ژاپنی در سان‌ماتئوی ایالت کالیفرنیا قرار داشت و اولین ویدئویش که بیش از یک میلیون بازدید داشت، متعلق به تبلیغ نایک با رونالدینیوی برزیلی در نوامبر ۲۰۰۵ بود.
وضعیت فعلی یوتیوب
یوتیوب در آستانه شانزده سالگی است و این حجم از تاثیرگذاری برای یک پدیده در این سن و سال شگفت‌انگیز است. یوتیوب در حال حاضر بیش از دو میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد و بیش از ۷۰ درصد زمان‌های مشاهده ویدئو در یوتیوب، با استفاده از تلفن همراه صورت می‌گیرد. بیش از ۱۰۰ کشور، ورژن یوتیوب مربوط به خود را دارند و یوتیوب دومین موتور جست‌وجوی بزرگ در دنیاست. روزانه ۵۱ درصد از کاربران یوتیوب از وب‌سایت بازدید می‌کنند و هر دقیقه ۵۰۰ ساعت محتوا در یوتیوب آپلود می‌شود که عدد بزرگ و عجیبی است و عجیب‌تر اینکه روزانه یک میلیارد ساعت ویدئو در یوتیوب تماشا می‌شود.
بینندگان یوتیوب، آرامش و سرگرمی را مهم‌ترین دلایل تماشای ویدئوهای یوتیوب عنوان کرده‌اند و ۷۵ درصد بزرگسالان، در حال استراحت در خانه با استفاده از تلفن همراه ویدئوهای یوتیوب را تماشا می‌کنند. بینندگان ویدئوهای موبایلی یوتیوب بیش از هر شبکه تلویزیونی دیگری افراد ۱۸ تا ۱۹ ساله‌اند. ۸۱ درصد از کاربران اینترنت آمریکا که بین سنین ۱۸ تا ۲۵ سال هستند، از یوتیوب استفاده می‌کنند. در میان کسب‌وکارها، یوتیوب دومین پلتفرم محبوب برای قرار دادن ویدئوها و سومین پلتفرم محبوب برای بازاریابی محتوایی اینفلوئنسرهاست. براساس تحقیقات صورت‌گرفته در آمریکا و اروپا، یک تبلیغ در یوتیوب در تلفن همراه، ۸۴ درصد بیشتر از یک تبلیغ تلویزیونی احتمال دارد که توجه مشتری را جلب کند. بین کانال‌های دیجیتال، یوتیوب بیشترین تاثیر را در خرید دارد.
یوتیوب حتی در کرونا هم حاشیه کم نداشته است. گاردین چندی پیش گزارشی منتشر کرد که براساس آن و طبق گزارش یک شرکت تحقیقاتی غیرانتفاعی به نام TTP، یوتیوب در بحبوحه شیوع ویروس کرونا همچنان اجازه انتشار آگهی‌هایی در ویدئوها را می‌دهد که داروهای جعلی مانند گیاهان و معجون‌های مختلف را برای درمان ویروس کووید-۱۹ تبلیغ می‌کنند. طبق این گزارش حداقل هفت‌ویدئو با چنین محتوایی در یوتیوب مشاهده شده که اسپانسرهای مختلفی از جمله برنامه تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، فیس‌بوک، شرکت بیمه لیبرتی، استارتاپ جریان Quibi و وب‌سایت Masterclass.com دارند. مثلا عنوان یکی از این آگهی‌ها «درمان ویروس کرونا با داروهای خانگی» است. برخی از این ویدئوها حاوی توصیه‌های بهداشتی غیرایمن بودند. به نوشته این نشریه، پس از تماس با یوتیوب، چهار مورد از ویدئوهای ناقض قوانین حذف شدند. سه ویدئوی دیگر همچنان در یوتیوب وجود دارند زیرا به گفته سخنگوی یوتیوب به‌طور مستقیم اطلاعات جعلی را تبلیغ نمی‌کنند بلکه حاوی نکاتی درباره سلامتی‌اند. یوتیوب ادعا می‌کند هزاران ویدئو حاوی اطلاعات جعلی و محتوای خطرناک درباره ویروس کووید-۱۹ را حذف کرده است. این در حالی است که گوگل، فیس‌بوک و پلتفرم‌های دیجیتال دیگر به‌شدت تلاش دارند اخبار جعلی درباره ویروس کرونا را کنترل و منابع با کیفیت را درخصوص اطلاع‌رسانی کووید-۱۹ اولویت‌بندی کنند. اما به گفته TTP به نظر می‌رسد یوتیوب از این روند پیروی نمی‌کند.
یوتیوب چقدر و چرا پول می‌دهد؟
یوتیوب فقط مخصوص جوانان نیست. حتی اگر مخاطبان مورد نظر شما گروه‌های سنی بزرگ‌تر باشند باز هم می‌توانید از یوتیوب پول کسب کنید؛ چه این کار را از طریق تبلیغات پولی انجام دهید و چه از طریق بازاریابی محتوایی. علاوه بر این اگر والدین، فارغ‌التحصیلان دانشگاه، افراد دارای حقوق بالا یا ترکیبی از این افراد را هدف قرار می‌دهید، یوتیوب باز هم یک کانال با ارزش برای شما و کسب‌وکارتان است. بار دیگر بیان می‌کنیم که یوتیوب برای همه گروه‌های سنی ارزش دارد و نه‌فقط نوجوانان و جوانان.
اما یوتیوب به ازای هر بازدید چقدر پول می‌دهد؟ یکی از سوالاتی که ممکن است در ذهن شما به وجود بیاید همین است. ممکن است افرادی را در یوتیوب دیده باشید که از امکانات حرفه‌ای و زندگی مرفه خود فیلم می‌گذارند و این سوال برایتان پیش بیاید که این افراد چه مقدار درآمد دارند؟ به‌طور دقیق نمی‌توان گفت دقیقا یوتیوب چند دلار پول می‌دهد؛ یوتیوب به ازای هر ۱۰۰۰ بازدید حدودا بین یک تا دو دلار به شما پول می‌دهد. اما به این موضوع دقت کنید که یوتیوب در ازای دیدن تبلیغ‌های ویدئو به شما پول می‌دهد. گاهی اوقات بیننده هنگام نمایش تبلیغ چند ثانیه فیلم را رد می‌کند تا تبلیغ نمایش داده نشود یا از ابزارهای مسدودکردن تبلیغ یا از نسخه premium یوتیوب استفاده می‌کند، در این صورت یوتیوب برای این بازدیدها به شما پولی پرداخت نخواهد کرد.
شاید با خود می‌گویید این مبلغ ناچیز و کم است اما اجازه دهید با جزئیات بیشتری توضیح دهیم؛ حتما دیده‌اید که اکثر فیلم‌ها حداقل دو تبلیغ دارند. شما می‌توانید چندین تبلیغ را در فیلم خود قرار دهید. ۱۰۰۰ بازدید که بالاتر گفته شد، فقط برای یک تبلیغ است اما اگر به‌طور مثال چهار تبلیغ در ویدئوی خود قرار دهید، یوتیوب در ازای هر ۱۰۰۰ بازدید حدودا بین چهار تا هشت دلار به شما پول می‌دهد. اگر هر فیلم شما تقریبا ۱۰۰ هزار بازدید داشته باشد و چهار تبلیغ در آن قرار دهید، در ازای هر فیلم تقریبا ۴۰۰ دلار درآمد خواهید داشت. دقت کنید در ازای هر یک فیلم! نکته‌ای که وجود دارد این است که یوتیوب بابت فیلم‌های علمی بیشتر پول می‌دهد. در صورتی که بتوانید فیلم‌های آموزشی جذاب و پرمخاطب تولید کنید، درآمد شما از سایرین بیشتر است.
یوتیوب و ایران
یوتیوب از سال ۲۰۰۵ به شکل دوره‌ای در ایران فیلتر می‌شد اما پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ و فضای متشنج آن سال‌ها، این سرویس به کل فیلتر شد. ابتدا تصور می‌شد یوتیوب به دلیل پخش فیلم غیراخلاقی یکی از بازیگران زن سریالی مشهور فیلتر شده است که بعدها این فرضیه باطل شد. اگرچه تصور می‌شد این مجموعه پس از رفع ناآرامی‌ها رفع فیلتر شود و مجددا در دسترس کاربران قرار گیرد اما این اتفاق تاکنون رخ نداده است. البته فیلتر وب‌سایت‌هایی نظیر یوتیوب که به واسطه محتوای متنوع و کاربردی، مورد رجوع مکرر عمده کاربران است، بی‌شک تاثیر چشمگیری در گسترش استفاده از ابزارهایی نظیر فیلترشکن داشته اما سخنی از رفع فیلتر یوتیوب به میان نمی‌آید.
در سال‌های اخیر بارها صحبت از رفع فیلتر یوتیوب شد اما پس از آغاز به کار «آپارات» در ایران، رسما رفع‌فیلتر یوتیوب در یک توافق نانوشته به بایگانی سپرده شد و تا به‌حال که خبری از آن نیست. نکته جالب ماجرا اینکه ارتباط هنرمندان با یوتیوب و کسب درآمد از آن، قطع نشده است.
پربازدیدترین ویدئوهای یوتیوب
موزیک ویدئوهای پربازدید یوتیوب با میلیارد سر و کار دارند. ۱۰ موزیک ویدئوی برتر یوتیوب در دهه گذشته بیش از ۳۵ میلیارد بازدیدکننده داشته است. البته رکورد این بازدیدها در دست کره‌ای‌هاست. «گنگنم استایل» بیش از یک میلیارد بار در یوتیوب دیده شد. گنگنم استایل اولین ویدئویی است که در یوتیوب بیش از یک میلیارد بار دیده شده است. این موزیک‌ویدئوی کره‌ای، موجب معروفیت جهانی خواننده آن یعنی «سای» شد. رکورددار قبلی، جاستین بیبر، خواننده بریتانیایی بود که قبل از گنگنم استایل بیشترین بیننده را داشت.
کمپانی گوگل که مالک یوتیوب است، می‌گوید که موزیک‌ویدئوی گنگنم‌استایل به‌طور متوسط هفت تا ۱۰ میلیون بار در روز توسط کاربران اینترنت دیده شده است. نام این موزیک‌ویدئو از محله‌ای در حاشیه شهر سئول، پایتخت کره جنوبی برگرفته شده است و در آن چهره اصلی با افراد مختلف در مکان‌های گوناگون و در وضعیت‌های متنوع می‌رقصد. گنگنم استایل چندی پیش جایزه معتبر ام‌تی‌وی اروپا را به خود اختصاص داد و موزیک‌ویدئوی سال شد و در ۲۸ کشور جهان هم به رتبه نخست جدول موزیک‌ویدئوها راه یافت. گنگنم استایل با بیش از پنج‌میلیون لایک به‌عنوان محبوب‌ترین ویدئوی وب‌سایت یوتیوب در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است.
اما کسانی هم بودند که رکورد کره‌ای‌ها را شکستند. لوییس فونسی و ددییانکی با ترانه «Despacito» خود رکوردهای بسیاری را شکستند و به این ترتیب جای تعجب ندارد که موزیک‌ویدئوی آن در یوتیوب نیز عملکرد مشابهی داشت. در واقع این موزیک‌ویدئو نه‌تنها پربازدیدترین موزیک‌ویدئو در یک دهه اخیر در یوتیوب است بلکه پربازدیدترین موزیک‌ویدئو در تاریخ این پلتفرم اجتماعی نیز به شمار می‌آید. ویدئوی «Despacito» تاکنون بیش از ۵۸/۶ میلیارد بازدید در یوتیوب داشته و این مربوط به موزیک‌ویدئویی است که آهنگ اورجینال و رسمی در آن است، نه ریمیکس جاستین بیبر از آن.
رتبه بعدی به «اد شیران» تعلق دارد و موزیک ویدئو «Shape of You» که در ۲۰۱۷ توسط این خواننده منتشر شد و تاکنون بیش از ۵۴/۴ میلیارد بازدید در یوتیوب داشته که آن را به دومین موزیک‌ویدئوی برتر یک‌دهه اخیر تبدیل می‌کند.
صداهای محبوب خارجی‌ها، از یگانه تا چاوشی
نگاهی به فعالیت‌های اخیر هنرمندان نشان می‌دهد در سال‌های اخیر صرفا دنبال‌کننده و تماشاگر یوتیوب نبودیم و توانسته‌ایم مخاطب هم جذب کنیم. محسن یگانه با قطعه «بهت قول میدم» رکورددار هنرمندان ایرانی در یوتیوب است. این نماهنگ طبق آنچه گفته می‌شود، به‌شیوه قانونی در اختیار یوتیوب قرار گرفته و باعث شده درآمد بالایی نصیب یگانه شود. بیش از ۸۰ میلیون بازدیدکننده از سال ۲۰۱۶ تاکنون این نماهنگ را دیده‌اند. براساس آنچه از سیستم درآمدزایی یوتیوب آموخته‌اید، خودتان حساب کنید که چه درآمدی نصیب محسن یگانه یا تهیه‌کننده او شده است. نکته جالب درباره این نماهنگ اما نظرات مخاطبان کشورهای دیگر است که بیشترشان کمترین آشنایی را با زبان فارسی دارند. ترکیه، کویت، مراکش، آمریکا، افغانستان، تاجیکستان، عراق، بلغارستان و مالدیو چند کشوری هستند که با نگاهی سرسری به کامنت‌های زیر این ویدئو به‌چشم می‌خورند. نکته مهم این است که صدای موسیقی خواننده‌ای ایرانی در این پلتفرم در سراسر جهان شنیده شده است. این آهنگ و یگانه آنقدر مشهور شدند که برخی خوانندگان کشورهای دیگر هم تمایل به اجرای آهنگ‌های مشترک با او داشتند.
بعد از یگانه، گروه موسیقی «ایوان‌بند» با ترانه «عالیجناب عشق» رقم بازدید ۲۲ میلیون‌بار را به‌نام خود ثبت کرده است. این‌بار هم ردپای کامنت‌های حمایتی دیده می‌شود.
کلیپ و آهنگی که محسن چاوشی برای فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» خوانده، در یوتیوب بیش از یک میلیون‌ونیم بازدیدکننده دارد. آهنگ «سنگ صبور» او هم که مربوط به فیلم «سنتوری» است نزدیک به هفت‌میلیون بازدید دارد. آهنگ او برای سریال «شهرزاد» هم در میان پربازدیدهای یوتیوب قرار گرفته.
آهنگ «چه کردی» سریال شهرزاد با صدای امین بانی با بازدید ۱۰ میلیونی از نماهنگ‌های پربازدید یوتیوب است.
فرزاد فرزین با آهنگی که برای سریال «عاشقانه» خوانده هم نزدیک به سه میلیون بار دیده شده است.
اگر زمینه‌های قانونی و سازوکاری درست شکل بگیرد، یوتیوب می‌تواند بستری مناسب و موثر در معرفی موسیقی و هنر ایران باشد. موسیقی ایران هرچند در سال‌های اخیر در مسیر سراشیبی است، اما در چهاردهه اخیر آنقدر آثار فاخر و جذاب ساخته شده که بتواند خوراک چندماه یوتیوب را تامین کند. مردم جهان دنبال اثر استاندارد و نزدیک به روح حقیقت هستند و یوتیوب می‌تواند مانند دیگر پلتفرم‌ها این شرایط را مهیا کند و خودش وسیله‌ای برای انتقال فرهنگ باشد.
خرس تکرار نمی‌شود؟
«خرس» ساخته خسرو معصومی فیلمی بود که چندی پیش به‌صورت غیرقانونی در یوتیوب منتشر شد. انتشار این فیلم صدای کارگردان و تهیه‌کننده آن را درآورد و تهیه‌کننده‌های دیگر هم به این موضوع اعتراض کردند و خواستار پیگیری و شناسایی عامل آن شدند. ظاهرا قراردادی بین یوتیوب و کسی که این فیلم را در اختیار آنها قرار داده، بسته شده است. البته رستاخیز هم چنین مشکلی را داشت که قرار بود حل شود و اختلافات مالکان باعث بروز چنین اتفاقی شده بود.
مرتضی شایسته از تهیه‌کنندگان سینما با اشاره به مساله کپی‌رایت در ایران گفت: «ابتدا باید این مساله حل شود تا از انتشار دزدی و غیرقانونی بخش بزرگی از فیلم‌ها جلوگیری کنیم. کار کردن با یوتیوب بد نیست، به‌شرطی که قانونی و از مسیر صحیح باشد.»
شایسته با اشاره به ماجرای فیلم خرس اضافه کرد: «تهیه‌کنندگان سینما راهکاری اندیشیده‌اند که ماجرای فیلم خرس تکرار نشود و جلوی یوتیوب هم گرفته شود. اولین قدم این است که جلوی انتشار غیرقانونی فیلم‌ها در یوتیوب گرفته شود و سپس راهکار قانونی‌اش طی شود. بعضی آدم‌ها سر خود فیلم‌ها را در یوتیوب به اسم خودشان ثبت کرده‌اند و الان در تلاشیم این مالکیت‌ها از دست آنها خارج شود.»
او تعداد فیلم‌هایی را که غیرقانونی به یوتیوب داده شده‌اند، در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ عنوان خواند و گفت: «بعضی فیلم‌ها که به‌صورت قانونی به یوتیوب داده شده‌اند ماهیانه بین ۱۶ تا ۱۷ هزار دلار درآمد داشته‌اند و خودم هم قرار است فیلم‌هایم را به‌شکل قانونی دراختیار یوتیوب قرار بدهم.»
نه دلدادگی، نه قهر
هرچند یوتیوب همچنان در ایران فیلتر است اما کاربران میلیونی ایرانی یوتیوب به‌دنبال راه‌های کسب درآمد بیشتر یا شهرت بیشتر در این پلتفرم هستند. البته این پلتفرم ایرادات و ضعف‌هایی هم دارد که غیرقابل کتمان است اما واقعیت این است که نمی‌توان منکر تاثیرگذاری‌اش شد. سایت آپارات با الگوبرداری از یوتیوب و با هدف بومی‌سازی ویدئوها و محیط، چند سال پیش آغاز به‌کار کرد و تاحدودی هم موفق بوده است اما دامنه نفوذ آن به اندازه یوتیوب نبوده و قدم بزرگی برای معرفی هنر ایرانی برنداشته است.
شاید اگر سازوکار مناسبی برای درآمدزایی هنرمندان ما از پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و آپارات مهیا شود، دیگر شاهد گلایه‌های آنها و حتی مهاجرتشان به بهانه مشکلات اقتصادی نباشیم و سایت‌های شرط‌بندی هم سراغ آنها نیایند.
تکلیف رابطه‌مان با یوتیوب و پلتفرم‌های اینچنینی را باید روشن کنیم. سیاست کج‌دار و مریز این سال‌ها نیاز به تغییر دارد. این تغییر باید با توجه به منافع و مصالح ملی خودمان باشد و با رعایت موازین قانونی. درآمد کالای ایرانی باید به صاحبان ایرانی‌اش برسد و هنر فاخر ایرانی هم باید جای خودش را در جهان باز کند و طرفدارانش را بیابد. پلتفرم‌های مطرح را باید به چشم فرصتی برای عرضه‌شدن در جهان دید و البته این همزیستی می‌تواند عوارضی هم داشته باشد که باید از آنها مراقبت کرد تا آسیب‌زننده نباشند.
منبع: فرهیختگان